Qumështi i gomarit ka shijen e dashurisë”, thotë Fatiko Basha teksa përkëdhel gomarin e saj të preferuar, Lizën, përpara se të mblidhte qumështin e kafshës. Ai gjithashtu bën atë që njihet si një nga djathrat më të shtrenjtë në botë.
Në një fermë të vogël në rajonin jugor të Gjirokastrës në Shqipëri, zonja Basha dhe bashkëshorti i saj Veiz përdorin qumësht gomari për të bërë djathë, gjizë ose hirrë.
Për mijëra vjet, ajo është vlerësuar për virtytet e saj të shumta.
Legjenda pohon se Kleopatra u zhyt në banjot e qumështit të gomarit që i garantonin bukurinë dhe rininë e saj.
Por, duke lënë mënjanë legjendat, “shëron fëmijët, është një ilaç natyral për rrugët e frymëmarrjes, alergjitë dhe sistemin imunitar”, tha zonja Basha.
Veizi pastroi gjinjtë e një nëne, duke e përkëdhelur kafshën në përpjekje për t’i rrjedhur qumështin, teksa e shikonte mëza, Xhoia.
“Pavarësisht moshës, gomarët janë si fëmijë”, tha Basha duke buzëqeshur. Ata kanë nevojë për shumë dashuri për të prodhuar qumësht, thotë ai.
Natyrisht, gomerët duhet të ushqehen me gji dhe mjelja fillon kur mëzi është tre muajshe.
Qumështi i gomarit u bë i njohur gjatë pandemisë Covid-19, kur Bashat vendosën të sillnin disa në fermën e tyre.
Shumë shpejt ata po shisnin qumështin e tyre jo vetëm në Shqipëri, por edhe në Greqi, Mal të Zi dhe Maqedoninë e Veriut.
Tani, me rreth 30 femra dhe katër meshkuj, ata planifikojnë të zgjerojnë tufën në janar, duke përfituar nga kullotat natyrore rrëzë maleve të Gjirokastrës.
As Bashët nuk janë të vetmit që përgjojnë në treg. Në të gjithë rajonin, ka rreth 15 ferma gomarësh.
‘Ari i bardhë’
Qumështi i gomarit mund të jetë aq i jashtëzakonshëm sa pretendojnë prodhuesit e tij, por është gjithashtu i rrallë.
Ju mund të prisni të merrni vetëm gjysmë litër qumësht për kafshë në ditë.
Kjo mungesë është ajo që e bën atë kaq të shtrenjtë, duke kushtuar midis 50 dhe 60 € për liter.
Qumështi i gomarit është ar i bardhë”, tha zoti Basha. Vështirë për t’u prodhuar, por çdo pikë të bën të lumtur, shtoi ai.
Gjatë vitit të kaluar, familja Basha ka prodhuar djathë kremoz shtëpie, si dhe gjizë dhe hirrë, duke blerë qumësht shtesë nga fermerët vendas.
“Ka një kërkesë të madhe për djathin e gomarit, i cili është i vështirë për t’u përgatitur”, thotë vajza e tyre Xhiko Basha, e cila përgatit djathë për një restorant lokal në shtëpinë e saj në fshatin e afërt të Lazaratit.
Dhe nëse qumështi është i shtrenjtë, kostoja e djathit është edhe më e lartë.
Për të prodhuar vetëm një kilogram djathë ju nevojiten të paktën 25 litra qumësht gomari – ose më shumë se 1000 euro.
I shitur me mbi 1500 euro, ai ka reputacionin si një nga djathrat më të shtrenjtë në botë.
“Francezët thonë se një vakt pa djathë është një bukuri që i mungon syrit, por djathi i gomarit është me të vërtetë qershia mbi tortë”, tha Jaco Meci, një veteriner që prodhon gjithashtu djathin e gomarit që gjendet në menunë e restoranteve të Tiranës.
Klientët e preferojnë të freskët, 48 orë pasi është përgatitur, tha Elio Troqe, pronar i lokalit Oxhaket në kryeqytet.
“I shtrenjtë, por shumë i shijshwm, është shoqërimi perfekt i një vakti me verë të mirë”, tha ai.
Një ‘sekret bukurie’
Në punishten e saj të vogël, farmacistja Fabjola Meci nuk fermenton qumësht për të bërë djathë, por përgatit një sërë produktesh kozmetike me qumësht gomari, të cilat gjithashtu kanë fituar popullaritet vitet e fundit.
“Qumështi i gomarit është një sekret i vërtetë bukurie”, tha 24-vjeçarja teksa nxitonte të përfundonte porosinë e fundit të një kremi dite ultra të butë.
Zonja Meci ka lançuar markën e saj, Leva Natural, dhe me afrimin e sezonit festiv, ajo tha se shpresonte që së shpejti të mund të eksportonte produktet e saj të qumështit të gomarit në mbarë botën.
Dhe ajo di si ta shesë, duke këmbëngulur: “Kremi i fytyrës me qumësht gomari është një kënaqësi… Pasi ta kesh përdorur, është e vështirë të heqësh dorë”./ Kapitali
